Thang máy là phương tiện di chuyển thiết yếu trong các công trình hiện đại, nhưng đằng sau sự tiện nghi đó là những yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn kỹ thuật. Kiểm định thang máy không chỉ là một thủ tục pháp lý bắt buộc mà còn là hoạt động cốt lõi, trực tiếp ảnh hưởng đến sự an toàn của người dùng và tuổi thọ của thiết bị. Việc tuân thủ quy trình kiểm định chuẩn mực là trách nhiệm pháp lý và đạo đức của mỗi chủ sở hữu. Bài viết này sẽ cung cấp một hướng dẫn toàn diện về quy trình kiểm định, làm rõ các quy định về thời hạn, chi phí và trách nhiệm liên quan, giúp bạn đảm bảo an toàn tuyệt đối.
Kiểm định thang máy là gì?
Kiểm định thang máy là hoạt động đánh giá kỹ thuật an toàn theo một quy trình chuẩn mực do nhà nước ban hành, nhằm kiểm tra sự phù hợp của tình trạng kỹ thuật thang máy so với các quy chuẩn và tiêu chuẩn an toàn hiện hành. Hoạt động này bắt buộc phải được thực hiện bởi các tổ chức kiểm định đã được Cục An toàn lao động thuộc Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động. Kết quả của quá trình kiểm định là cơ sở pháp lý để cơ quan chức năng cấp phép sử dụng cho thang máy, đồng thời khẳng định thiết bị đủ điều kiện vận hành an toàn, phục vụ con người.
Về mặt pháp lý, hoạt động kiểm định thang máy được quy định chặt chẽ trong hệ thống văn bản pháp luật của Việt Nam, bởi thang máy được xếp vào danh mục “máy, thiết bị, vật tư có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động”. Một số văn bản pháp lý quan trọng điều chỉnh trực tiếp hoạt động này bao gồm:
- Luật An toàn, vệ sinh lao động số 84/2015/QH13: Quy định chung về quyền và nghĩa vụ của các bên trong việc đảm bảo an toàn lao động, bao gồm cả việc kiểm định các thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt.
- Nghị định 44/2016/NĐ-CP: Quy định chi tiết một số điều của Luật An toàn, vệ sinh lao động về hoạt động kiểm định kỹ thuật an toàn lao động.
- Thông tư 36/2019/TT-BLĐTBXH: Ban hành danh mục các loại máy, thiết bị, vật tư, chất có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn, vệ sinh lao động, trong đó có thang máy.
- Quy trình kiểm định kỹ thuật an toàn thang máy (QTKĐ): Các văn bản kỹ thuật chi tiết như QTKĐ 21-2016/BLĐTBXH (đối với thang máy điện) hướng dẫn cụ thể các bước và nội dung cần kiểm tra trong quá trình kiểm định.
Lợi ích khi kiểm định thang máy là gì?
Việc thực hiện kiểm định thang máy định kỳ và đúng quy định không chỉ là việc tuân thủ pháp luật mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực và quan trọng cho cả đơn vị sử dụng và người vận hành.
- Đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người sử dụng: Đây là lợi ích quan trọng nhất. Quy trình kiểm định giúp phát hiện sớm các sai sót kỹ thuật, hỏng hóc tiềm ẩn hoặc sự xuống cấp của các bộ phận quan trọng như cáp tải, hệ thống phanh, bộ cứu hộ tự động… Việc khắc phục kịp thời các vấn đề này giúp ngăn ngừa các tai nạn đáng tiếc, bảo vệ tính mạng và sức khỏe của người đi thang máy.
- Tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật: Như đã đề cập, thang máy là thiết bị bắt buộc phải được kiểm định. Việc thực hiện đầy đủ quy trình này giúp chủ sở hữu, đơn vị quản lý tránh được các rủi ro pháp lý và các khoản phạt hành chính nặng theo quy định của nhà nước, đồng thời thể hiện ý thức trách nhiệm cao đối với cộng đồng.
- Tăng cường tuổi thọ và hiệu suất hoạt động của thang máy: Kiểm định không chỉ tìm ra lỗi mà còn đánh giá tổng thể tình trạng hoạt động của thiết bị. Dựa trên kết quả kiểm định, đơn vị sử dụng có thể lên kế hoạch bảo trì, bảo dưỡng và thay thế linh kiện một cách khoa học, giúp thang máy luôn vận hành trong trạng thái tốt nhất, giảm thiểu hao mòn và kéo dài tuổi thọ.
- Tối ưu hóa chi phí vận hành và sửa chữa: Việc phát hiện sớm các vấn đề nhỏ và khắc phục ngay lập tức sẽ giúp tiết kiệm chi phí hơn rất nhiều so với việc để hỏng hóc trở nên nghiêm trọng, gây ra các sự cố lớn và tốn kém chi phí sửa chữa, thay thế. Kiểm định định kỳ giúp bạn chủ động trong việc quản lý và phân bổ ngân sách cho việc bảo dưỡng.
- Nâng cao giá trị và uy tín của công trình: Một hệ thống thang máy được kiểm định an toàn, vận hành êm ái, ổn định sẽ tạo ra sự an tâm và tin tưởng cho người ở, người làm việc hoặc khách hàng. Điều này không chỉ nâng cao chất lượng sống mà còn góp phần gia tăng giá trị bất động sản và khẳng định uy tín, sự chuyên nghiệp của chủ đầu tư hay ban quản lý tòa nhà.
Quy định về kiểm định thang máy như thế nào?
Các quy định về kiểm định thang máy được nhà nước nêu rõ trong các văn bản quy phạm pháp luật, nhằm đảm bảo tính thống nhất và hiệu quả trong công tác quản lý an toàn. Các quy định này tập trung chủ yếu vào thời hạn và chu kỳ kiểm định.
- Thời hạn kiểm định lần đầu: Mọi thang máy sau khi lắp đặt và trước khi đưa vào sử dụng lần đầu tiên đều bắt buộc phải trải qua quá trình kiểm định. Giấy chứng nhận kết quả kiểm định lần đầu là điều kiện tiên quyết để thang máy được cấp phép hoạt động.
- Thời hạn kiểm định định kỳ:
- Đối với thang máy được lắp đặt tại các tòa nhà chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại, khách sạn, nhà ở tư nhân (không phân biệt mục đích sử dụng) và đã có thời gian sử dụng dưới 10 năm, chu kỳ kiểm định định kỳ là 3 năm một lần.
- Đối với các thang máy đã có thời gian sử dụng từ 10 năm đến 20 năm, chu kỳ kiểm định định kỳ sẽ được rút ngắn còn 2 năm một lần để đảm bảo việc giám sát kỹ thuật được chặt chẽ hơn do thiết bị đã có dấu hiệu lão hóa.
- Đối với các thang máy đã có thời gian sử dụng trên 20 năm, chu kỳ kiểm định định kỳ bắt buộc là 1 năm một lần. Đây là giai đoạn thang máy có nguy cơ cao xảy ra sự cố, cần được kiểm tra thường xuyên để đảm bảo an toàn.
- Kiểm định bất thường: Ngoài kiểm định lần đầu và định kỳ, thang máy phải được kiểm định bất thường trong các trường hợp sau:
- Sau khi tiến hành sửa chữa lớn, nâng cấp hoặc thay đổi các bộ phận quan trọng có ảnh hưởng đến tính an toàn của thang máy (ví dụ: thay máy kéo, thay cáp tải, thay tủ điều khiển…).
- Sau khi xảy ra tai nạn, sự cố nghiêm trọng và đã được khắc phục.
- Khi thang máy được lắp đặt lại ở một vị trí mới.
- Khi có yêu cầu từ cơ quan thanh tra nhà nước về an toàn lao động.
Quy trình kiểm định thang máy chuẩn từng bước
Một quy trình kiểm định thang máy chuyên nghiệp được tiến hành một cách nghiêm ngặt qua các bước sau đây để đảm bảo không bỏ sót bất kỳ yếu tố nào ảnh hưởng đến an toàn.
- Bước 1: Kiểm tra hồ sơ kỹ thuật Kiểm định viên sẽ bắt đầu bằng việc kiểm tra toàn bộ hồ sơ, tài liệu kỹ thuật của thang máy. Các tài liệu cần có bao gồm: lý lịch thang máy, hồ sơ lắp đặt, các bản vẽ kỹ thuật (bản vẽ tổng thể, bản vẽ các cụm cơ cấu an toàn), quy trình vận hành và xử lý sự cố, nhật ký bảo trì, sửa chữa và kết quả các lần kiểm định trước đó. Việc kiểm tra hồ sơ giúp kiểm định viên nắm được lịch sử và các thông số gốc của thiết bị.
- Bước 2: Kiểm tra kỹ thuật bên ngoài Đây là bước khám xét tổng thể bằng mắt thường và các dụng cụ đo lường cơ bản. Các hạng mục chính bao gồm:
- Kiểm tra vị trí lắp đặt, hệ thống chiếu sáng, các biển cảnh báo an toàn.
- Xem xét tình trạng của các bộ phận và cụm máy trong buồng máy như: máy kéo, tủ điều khiển, hệ thống phanh cơ, bộ hạn chế tốc độ (governor).
- Kiểm tra cabin: vách, sàn, trần, hệ thống chiếu sáng, thông gió, bảng điều khiển, tay vịn.
- Kiểm tra hệ thống cửa tầng: bản lề, khóa cửa, tiếp điểm điện an toàn.
- Kiểm tra giếng thang, ray dẫn hướng, đối trọng, hệ thống cáp tải và puly.
- Bước 3: Thử nghiệm kỹ thuật – Vận hành thử Đây là bước quan trọng nhất để đánh giá trực tiếp khả năng hoạt động và độ an toàn của thang máy.
- Thử không tải: Cho thang máy vận hành ở chế độ không tải để kiểm tra hoạt động của hệ thống điều khiển, độ chính xác khi dừng tầng, hoạt động của cửa cabin và cửa tầng, hệ thống chiếu sáng khẩn cấp, chuông báo động và hệ thống liên lạc nội bộ.
- Thử tải động ở các chế độ khác nhau: Kiểm định viên sẽ tiến hành thử tải ở các mức 100% tải định mức và 125% tải định mức. Các bài thử này nhằm kiểm tra khả năng hoạt động của máy kéo, hệ thống phanh, bộ hạn chế tốc độ và cơ cấu phanh hãm an toàn (thử thắng an toàn).
- Kiểm tra bộ cứu hộ tự động (ARD): Giả lập tình huống mất điện đột ngột để kiểm tra xem bộ cứu hộ tự động có hoạt động không, có đưa cabin về tầng gần nhất và mở cửa cho người bên trong thoát ra ngoài an toàn không.
- Bước 4: Xử lý kết quả kiểm định Sau khi hoàn thành tất cả các bước trên, kiểm định viên sẽ tổng hợp kết quả và lập biên bản kiểm định hiện trường, trong đó ghi rõ các hạng mục đạt và không đạt yêu cầu.
- Nếu thang máy đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn an toàn, tổ chức kiểm định sẽ cấp Giấy chứng nhận kết quả kiểm định và dán tem kiểm định lên thang máy trong vòng 5 ngày làm việc.
- Nếu có hạng mục không đạt, biên bản sẽ ghi rõ các kiến nghị khắc phục và thời hạn thực hiện. Sau khi đơn vị sử dụng đã khắc phục xong, kiểm định viên sẽ tiến hành kiểm tra lại và chỉ cấp chứng nhận khi tất cả các hạng mục đều đạt yêu cầu.
Thời gian kiểm định thang máy mất bao lâu?
Thời gian cần thiết để hoàn thành toàn bộ quy trình kiểm định một thang máy phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm loại thang máy (thang tải khách, tải hàng, thang gia đình), tải trọng, số điểm dừng (số tầng), và tình trạng kỹ thuật hiện tại của thang máy. Tuy nhiên, đối với một thang máy thông thường trong tình trạng hoạt động tốt, không có vấn đề kỹ thuật phức tạp, thời gian kiểm định tại hiện trường thường kéo dài từ 2 đến 4 giờ. Khoảng thời gian này bao gồm tất cả các công đoạn từ kiểm tra hồ sơ, kiểm tra kỹ thuật bên ngoài cho đến các bài thử nghiệm không tải và thử tải động. Cần lưu ý rằng đây chỉ là thời gian thực hiện kiểm tra, chưa bao gồm thời gian di chuyển của kiểm định viên và thời gian xử lý hồ sơ, cấp giấy chứng nhận sau đó (thường mất thêm vài ngày làm việc).
Chi phí kiểm định thang máy mất bao nhiêu tiền?
Chi phí kiểm định thang máy được quy định theo biểu giá của nhà nước và có thể thay đổi tùy thuộc vào loại thang máy, tải trọng và số tầng phục vụ. Mức phí này được áp dụng thống nhất cho các tổ chức kiểm định được cấp phép. Dưới đây là bảng chi phí tham khảo (mức giá này chưa bao gồm thuế VAT và có thể thay đổi theo thời gian, cần liên hệ trực tiếp để có báo giá chính xác):
Lưu ý: Chi phí trên chỉ mang tính tham khảo. Các yếu tố như vị trí địa lý, kiểm định ngoài giờ hành chính có thể ảnh hưởng đến chi phí cuối cùng.
Những trường hợp nào cần kiểm định thang máy?
Như đã nêu trong phần quy định, có ba trường hợp chính mà thang máy bắt buộc phải được kiểm định kỹ thuật an toàn:
- Kiểm định lần đầu: Đây là lần kiểm định bắt buộc được thực hiện sau khi thang máy đã hoàn tất quá trình lắp đặt tại công trình và trước khi được chính thức bàn giao đưa vào sử dụng. Kết quả kiểm định đạt yêu cầu là cơ sở pháp lý để thang máy được cấp phép hoạt động.
- Kiểm định định kỳ: Là hoạt động kiểm định được lặp lại theo chu kỳ đã được pháp luật quy định (1, 2 hoặc 3 năm tùy vào tuổi thọ của thang máy). Mục đích là để đảm bảo thang máy vẫn duy trì được tình trạng kỹ thuật an toàn trong suốt quá trình vận hành.
- Kiểm định bất thường: Đây là loại hình kiểm định không theo chu kỳ cố định mà được thực hiện khi có những sự kiện đặc biệt xảy ra. Các trường hợp cụ thể bao gồm:
- Sau khi tiến hành các hoạt động sửa chữa, nâng cấp, cải tạo lớn.
- Sau khi thang máy gặp tai nạn, sự cố và đã được khắc phục.
- Khi thang máy không hoạt động trong một thời gian dài (thường là trên 12 tháng) và được đưa vào sử dụng trở lại.
- Khi có sự thay đổi về chủ sở hữu hoặc đơn vị quản lý vận hành.
- Khi có yêu cầu đặc biệt từ cơ quan chức năng hoặc đơn vị sử dụng.
Những mức phạt và hậu quả khi không kiểm định thang máy
Việc không tuân thủ quy định về kiểm định thang máy có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng về cả pháp lý và an toàn.
- Về mặt pháp lý (Mức phạt hành chính): Theo quy định tại Nghị định 12/2022/NĐ-CP (thay thế Nghị định 28/2020/NĐ-CP) về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động, bảo hiểm xã hội, đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, mức phạt đối với hành vi không kiểm định thang máy là rất nặng. Cụ thể:
- Phạt tiền từ 2 đến 3 lần tổng chi phí kiểm định thiết bị vi phạm (tính theo mức giá tối thiểu do nhà nước quy định).
- Mức phạt tiền tối thiểu là 5.000.000 VNĐ và tối đa lên đến 150.000.000 VNĐ đối với cá nhân, và gấp đôi đối với tổ chức.
- Ngoài ra, đơn vị vi phạm còn bị buộc phải ngưng hoạt động thang máy cho đến khi thực hiện kiểm định và có kết quả đạt yêu cầu.
- Về hậu quả thực tế:
- Nguy cơ mất an toàn cao: Thang máy không được kiểm định giống như một “quả bom nổ chậm”, có thể gây ra tai nạn bất cứ lúc nào, đe dọa trực tiếp đến tính mạng con người.
- Trách nhiệm hình sự: Trong trường hợp xảy ra tai nạn nghiêm trọng gây thương vong, chủ sở hữu và đơn vị quản lý có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
- Tổn thất về tài chính: Chi phí khắc phục sự cố, bồi thường cho nạn nhân và sửa chữa thang máy sau tai nạn sẽ lớn hơn rất nhiều so với chi phí kiểm định.
- Mất uy tín: Sự cố thang máy sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực và lâu dài đến uy tín của chủ đầu tư, ban quản lý và giá trị của toàn bộ công trình.
Cần lưu ý điều gì khi kiểm định thang máy?
Để quá trình kiểm định diễn ra thuận lợi, nhanh chóng và hiệu quả, đơn vị sử dụng cần chú ý đến một số điểm quan trọng sau:
- Lựa chọn tổ chức kiểm định uy tín: Chỉ lựa chọn những đơn vị đã được Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cấp phép hoạt động trong lĩnh vực kiểm định thang máy. Bạn có thể yêu cầu xem Giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động của họ để xác thực.
- Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ kỹ thuật: Sắp xếp và chuẩn bị sẵn sàng tất cả các tài liệu liên quan đến thang máy như lý lịch, bản vẽ, hồ sơ lắp đặt, nhật ký bảo trì… để cung cấp cho kiểm định viên.
- Chuẩn bị hiện trường và tải trọng thử: Đảm bảo thang máy và khu vực xung quanh (buồng máy, hố pit) sạch sẽ, đủ ánh sáng. Phối hợp với đơn vị kiểm định để chuẩn bị đủ tải trọng tĩnh (thường là các bao tải cát hoặc quả cân) để phục vụ cho quá trình thử tải.
- Cử người có trách nhiệm tham gia: Phải có đại diện của đơn vị sử dụng và kỹ thuật viên bảo trì thang máy tham gia và chứng kiến toàn bộ quá trình kiểm định để phối hợp xử lý khi cần thiết và ký xác nhận vào biên bản hiện trường.
- Lưu giữ hồ sơ cẩn thận: Sau khi nhận được Giấy chứng nhận kết quả kiểm định, cần lưu giữ cẩn thận cùng với các hồ sơ kỹ thuật khác và xuất trình khi có yêu cầu từ cơ quan chức năng.
Trách nhiệm của đơn vị sở hữu và quản lý thang máy
Pháp luật quy định rõ ràng về trách nhiệm của tổ chức, cá nhân sở hữu hoặc được giao quản lý, sử dụng thang máy trong việc đảm bảo an toàn.
- Đăng ký sử dụng: Thực hiện khai báo và đăng ký việc sử dụng thang máy với Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tại địa phương.
- Quản lý và vận hành an toàn: Xây dựng và ban hành các quy trình vận hành, xử lý sự cố an toàn. Bố trí người có đủ năng lực để quản lý và theo dõi hoạt động của thang máy.
- Tổ chức kiểm định đúng hạn: Chịu trách nhiệm liên hệ và phối hợp với tổ chức kiểm định để thực hiện kiểm định lần đầu, định kỳ và bất thường theo đúng thời hạn quy định.
- Bảo trì, bảo dưỡng thường xuyên: Ký hợp đồng với đơn vị có năng lực để thực hiện bảo trì, bảo dưỡng thang máy định kỳ, đảm bảo thiết bị luôn ở trạng thái kỹ thuật tốt nhất.
- Khắc phục các kiến nghị: Nhanh chóng thực hiện việc khắc phục, sửa chữa các lỗi kỹ thuật được nêu ra trong biên bản kiểm định. Chỉ được phép đưa thang máy vào hoạt động trở lại sau khi đã khắc phục và được kiểm định lại đạt yêu cầu.
Tóm lại, quy trình kiểm định thang máy là một yêu cầu bắt buộc và vô cùng cần thiết, đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo an toàn vận hành, tuân thủ pháp luật và bảo vệ tài sản. Việc hiểu rõ các quy định về thời hạn, chi phí và thực hiện nghiêm túc quy trình kiểm định không chỉ thể hiện sự chuyên nghiệp mà còn là một cam kết vững chắc về sự an toàn cho cộng đồng. Đầu tư vào kiểm định chính là đầu tư vào sự an tâm và bền vững.
Nếu bạn đang tìm kiếm một đơn vị cung cấp thang máy gia đình uy tín, chất lượng và luôn đặt an toàn lên hàng đầu, hãy liên hệ ngay với Thangmaygiadinh.net.vn. Chúng tôi không chỉ cung cấp các sản phẩm vượt trội mà còn sẵn sàng tư vấn và hỗ trợ bạn trong mọi vấn đề liên quan đến vận hành, bảo trì và kiểm định thang máy, mang đến sự an tâm tuyệt đối cho bạn và gia đình.
Xem thêm:
